Có một dạo, tôi có dịp làm chung với các
“lão đại” trong làng mì gói của Việt Nam. Nói về tiêu chuẩn Việt Nam trong lĩnh
vực này, các “lão đại” chỉ nói ngắn gọn “tiêu chuẩn của chúng ta cao hơn rất
nhiều so với tiêu chuẩn Việt Nam”.
Với giấc mộng tranh ngôi vương trên thị
trường mì gói Việt Nam, chúng tôi phải tạo nên những sản phẩm chất lượng ấn tượng
so với đối thủ. Cho nên, nếu chỉ dừng lại ở việc đáp ứng các thông số trong
tiêu chuẩn Việt Nam (“TCVN”) thì
không đủ sức để cạnh tranh với các doanh nghiệp khác (kể cả quốc nội và các
công ty đa quốc gia).
Trong lĩnh vực FMCG, F&B thì các tiêu
chuẩn nhằm mục tiêu chủ yếu là nhằm bảo đảm quyền lợi của người tiêu dùng mà
trước hết là yếu tố sức khoẻ. Bởi thứ gì mà đã bỏ vào bụng, thì nó sẽ ảnh hưởng
đến sức khoẻ của người sử dụng các sản phẩm. Mặt khác, cơ quan có thẩm quyền
khi ban hành các tiêu chuẩn này, vẫn phải đặt trong tương quan về năng lực sản
xuất với trình độ của các doanh nghiệp. Cái khó khăn của những người có thẩm
quyền quyết định các tiêu chuẩn sản xuất chính là xác định điểm tối ưu giữa việc
bảo đảm sức khoẻ người dùng nhưng không làm cho các doanh nghiệp trong nước phải
chết vì không sản xuất được hàng hoá có các tiêu chuẩn quá cao.
Nguyên lý là như vậy, nhưng khi xác định các
tiêu chuẩn ngành nó luôn bị giằng xé giữa hai lợi ích đối kháng là sức khoẻ người
dùng hay quyền lợi của doanh nghiệp. Từ đó nảy sinh khả năng tác động từ các
doanh nghiệp (thông thường là doanh nghiệp thống lĩnh trong ngành hoặc các hiệp
hội ngành nghề) để các tiêu chuẩn được ban hành theo hướng có lợi cho doanh
nghiệp. Các tiêu chuẩn được thực hiện dựa trên các tài trợ về tài chính từ
doanh nghiệp cũng vì lẽ đó đều trở nên không đáng tin. Nói như thế không có
nghĩa quá trình ban hành phải loại bỏ hoàn toàn các doanh nghiệp trong ngành.
Thực tiễn đã chứng minh sự đóng góp của “người trong cuộc” luôn mang lại những
kiến nghị thú vị.
Quay trở lại sự kiện đang được quan tâm
trong vài ngày nay là việc 18.000 chai tương ớt nhã hiệu Chin su của Masan bị
thu hồi ở Nhật Bản. Theo các thông tin từ truyền thông, các sản phẩm này không
đáp ứng các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm của Nhật Bản nên phải bị ngưng lưu
hành. Giả định rằng, các sản phẩm [tương ớt] của Masan là phù hợp với TCVN. Có
hai điều cần làm rõ liên quan đến việc này:
Thứ nhất: Tiêu chuẩn Nhật Bản cao hơn VN,
nên việc họ cho ngừng lưu hành một sản phẩm đáp ứng TCVN là chuyện rất bình thường.
Và điều này cũng không làm cho sản phẩm Masan cũng bị cấm lưu hành ở Việt Nam.
Nhưng điều đó nó cũng phản ánh một khía cạnh đó là sản phẩm của Masan không đáp
ứng được các tiêu chuẩn khắt khe nhất về tính an toàn cho sức khoẻ người dùng.
Thân phận của người dùng Việt Nam đôi khi thật đáng thương khi đem hai bộ TCVN
và TCNB đặt trên bàn cân so sánh.
Thứ hai: Cách truyền thông của Masan là rất
nhanh. Nhưng rõ ràng, có mấy điểm bị “đánh tráo khái niệm” trong các thông tin
mà Masan đang truyền tải:
1. Sản phẩm của Masan bị cấm lưu hành ở Nhật Bản
vì chứa các chất phụ gia (axit
benzoic, axit sorbic…) với hàm lượng cao mà theo qui định của Nhật Bản là không
an toàn cho người dùng Nhật Bản. Xét về bản chất là khác hoàn toàn so với vi phạm
qui định không ghi nhãn phụ.
2. Ngay cả
trong thông cáo Masan truyền tải, “có thể Nhật Bản đã mua sản phẩm lưu hành độc
quyền ở thị trường Việt Nam” thì đó cũng là một chuyện quá thể. Một doanh nghiệp
giàu có nhờ thị trường này, nhưng cách họ xác định chiến lược kinh doanh chỉ cần
đáp ứng các tiêu chuẩn ở mức rất thấp của Việt Nam, và nếu có thể xuất khẩu, họ
sẽ đặt một tiêu chuẩn an toàn hơn cho các nước khác. Xét ở khía cạnh chiến lược
kinh doanh trong ngắn hạn, điều này là thú vị. Nhưng xét ở tầm của một doanh
nghiệp muốn vươn ra toàn cầu, thì tư duy này hơi khó chấp nhận.
Cũng vì thế mà “lão đại” đã từng chia sẻ với chúng tôi rằng gốc rễ của sự phát triển bền vững
của một doanh nghiệp là phải dựa vào sự vượt trội của sản phẩm.
Trong trường hợp chiến lược phát triển chỉ dựa vào tư duy ngắn hạn và thiếu vắng
hoàn toàn ý niệm về trách nhiệm xã hội thì sẽ rất khó để doanh nghiệp gia nhập
vào thị trường toàn cầu.
Nhận xét
Đăng nhận xét